ขี้หนู ๑

Diospyros borneensis Hiern

ชื่ออื่น ๆ
กานะบูรง (มลายู-ยะลา)
ไม้ต้น โคนต้นมักมีพอนต่ำ ใบเรียงสลับ รูปรี รูปไข่ หรือรูปขอบขนาน ดอกแยกเพศต่างต้น ออกตามง่ามใบและเหนือรอยแผลใบ สีขาวหรือสีเหลืองอ่อน ผลแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด รูปกลม

ขี้หนูชนิดนี้เป็นไม้ต้น สูงได้ถึง ๒๕ ม. เปลือกนอกสีดำ แตกเป็นสะเก็ดทั่วไป เปลือกในสีเหลืองอ่อน เรือนยอดเป็นพุ่มรูปไข่ค่อนข้างทึบ โคนต้นมักมีพอนต่ำ

 ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปรี รูปไข่ หรือรูปขอบขนาน กว้าง ๔-๙ ซม. ยาว ๑๒-๒๐ ซม. ปลายแหลมหรือมน โคนมน แผ่นใบค่อนข้างบาง ด้านล่างมีขนนุ่มประปราย เส้นแขนงใบข้างละ ๕-๑๒ เส้น แต่ละเส้นโค้ง ปลายจรดกันใกล้ขอบใบ ด้านบนเป็นร่อง ด้านล่างนูนเห็นได้ชัด เส้นใบย่อยขนานกัน ด้านบนเป็นร่อง ด้านล่างนูนพอมองเห็นได้ ก้านใบยาวประมาณ ๑ ซม. มีขนนุ่มประปราย

 ดอกแยกเพศต่างต้น ช่อดอกเพศผู้เป็นช่อกระจุก ออกตามง่ามใบ ดอกสีขาวหรือสีเหลืองอ่อน ก้านดอกยาว ๐.๓-๑ ซม. มีขนนุ่ม กลีบเลี้ยงโคนเชื่อมติดกันเป็นหลอดเรียว ยาว ๕-๗ มม. ปลายแยกเป็น ๕ แฉก มีขนนุ่มทั้ง ๒ ด้าน กลีบดอกโคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด ปลายแยกเป็น ๕ แฉก ส่วนที่เป็นหลอดและแฉกยาวไล่เลี่ยกัน ยาวทั้งสิ้น ๑.๕-๒ ซม. ด้านนอกมีขนนุ่ม เกสรเพศผู้ ๑๕-๒๕ อัน รังไข่เป็นหมัน มีขนยาว ดอกเพศเมียออกเดี่ยวตามง่ามใบหรือเหนือรอยแผลใบ สีขาวหรือสีเหลืองอ่อน ก้านดอกยาว ๐.๕-๑ ซม. มีขนนุ่ม ทั้งกลีบเลี้ยงและกลีบดอกลักษณะเหมือนกับดอกเพศผู้ แต่ขนาดใหญ่กว่า รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ รูปไข่ มีขนยาวหนาแน่น มี ๑๒-๑๖ ช่อง แต่ละช่องมีออวุล ๑ เม็ด ก้านยอดเกสรเพศเมีย ๒ อัน มีขน เกสรเพศผู้เป็นหมัน ๑๐ อัน

 ผลแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด กลม เส้นผ่านศูนย์กลาง ๔-๕ ซม. ผลอ่อนมีขน มีกลีบเลี้ยงที่ขยายใหญ่ขึ้นและติดทน ด้านในมีขน กลีบกางแผ่ออก ก้านผลยาวประมาณ ๑ ซม. เมล็ดรูปไต ยาว ๒-๒.๕ ซม. กว้างและหนาประมาณ ๑ ซม. สีน้ำตาล

 ขี้หนูชนิดนี้มีเขตการกระจายพันธุ์ในประเทศไทยทางภาคใต้ ที่สูงจากระดับน้ำทะเล ๑๐๐-๔๐๐ ม. ในต่างประเทศพบที่มาเลเซียและอินโดนีเซีย

ชื่อหลักหรือชื่อทางการ
ขี้หนู ๑
ชื่อวิทยาศาสตร์
Diospyros borneensis Hiern
ชื่อสกุล
Diospyros
คำระบุชนิด
borneensis
ชื่อผู้ตั้งพรรณพืช
- Hiern, William Philip
ช่วงเวลาเกี่ยวกับผู้ตั้งพรรณพืช
- (1839-1925)
ชื่ออื่น ๆ
กานะบูรง (มลายู-ยะลา)
ผู้เขียนคำอธิบาย
ดร.จำลอง เพ็งคล้าย